موفق بودن یک پروژه‌ی اعلام حریق و فعال بودن و صحت عملکرد آن در طولانی مدت، به زمان اجرا و نحوه‌ی اجرای سیستم بازمی‌گردد. اجرای درست و کامل یک سیستم صرفا در تحویل بی‌عیب و نقص آن نیست. اهمیت نصب سیستم‌ها آنجاست که بسیاری از پروژه‌ها به خوبی تست و تحویل می‌شوند اما به خاطر مشکلاتی که در زمان اجرا توسط مجریان کم‌تجربه و کم‌صلاحیت پدید آمده، عملکرد سیستم بعد از چندین ماه دچار مشکل می‌شود. ما در این مطلب تصمیم داریم در مورد اهمیت نصب و راه‌اندازی سیستم اعلام حریق نکاتی را بیان کنیم. در این نوشته صفر تا صد کابل کشی و نصب سیستم اعلام حریق به همراه دیاگرام و شماتیک آن با زبان بسیار ساده توضیح داده شده است.

نصب و راه‌اندازی انواع سیستم‌ها

تجهیزات اعلام حریق از اجزای گوناگونی تشکیل شده‌اند (شامل کنترل پنل، دتکتورها، شستی و غیره) و راه‌اندازی آنها نیازمند تخصص و مهارت کافی در این حوزه است. در صورتی که نصب سیستم‌های اعلام حریق به درستی انجام نشود می‌تواند خسارات و مشکلات زیادی با خود به همراه داشته باشد. لازم به ذکر است نصب و اجرای سیستم اعلام حریق بسته به نوع سیستم (متعارف، آدرس‌پذیر و یا وایرلس) متفاوت است. در ادامه در مورد نصب و اجرای انواع سیستم اعلام حریق می‌توانید نکاتی را بخوانید.

برنامه‌ریزی و اجرای سیستم اعلام حریق وایرلس

سیستم‌های اعلام حریق وایرلس (بیسیم) مستلزم برنامه‌ریزی و تنظیمات خاصی هستند. در خیلی از موارد همکاران فعال در حوزه‌ی نصب و راه‌اندازی سیستم اعلام حریق، آشنایی کافی با تنظیمات و برنامه‌ریزی سیستم‌های وایرلس ندارند. برنامه‌نویسی و تنظیم تجهیزات در مرکز اعلام حریق آرات، معمولا طبق نقشه‌ی پروژه انجام می‌گیرد و سپس برای نصب به کارگاه ارسال می‌شود.

نصب و راه‌اندازی سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر

پروژه‌های سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر به خاطر بزرگ بودن و پیچیدگی در پنل و برنامه‌نویسی، نیاز به مهارت بسیار زیادی دارند. در این پروژه‌ها درک درست از منطق سیم‌کشی و برنامه‌ی نوشته شده بسیار ضروری است. نصب سخت‌افزاری سیستم‌های آدرس‌پذیر با حساسیت و نظارت انجام می‌شود. برنامه‌نویسی آن نیز توسط متخصص همان پنل صورت می‌گیرد تا از کیفیت و جزئیات پروژه‌ی اجرا شده اطمینان حاصل شود.

نصب سیستم اعلام حریق متعارف

از سیستم‌های اعلام حریق متعارف معمولا در پروژه‌های کوچک یا با تعداد المان‌های کمتر استفاده می‌شود. در خیلی از موارد به دلیل کوچک بودن پروژه، نصب و اجرای سیستم اعلام حریق خیلی جدی گرفته نمی‌شود و استانداردهای لازم در آنها رعایت نمی‌شود. این در حالی است که همین ساختمان‌های کوچک که در آن‌ها تجهیزات متعارف نصب و اجرا شده، می‌توانند آبستن حوادث ناگوار و غیرقابل جبرانی باشند. اعلام حریق متعارف، یکی از دو نوع اصلی سیستم‌های اعلام حریق بوده که به راحتی قابل نصب و راه‌اندازی است. مجریان ما در مرکز اعلام حریق آرات نهایت تلاش خود را می‌کنند تا سیستم‌های متعارف را با دقت کافی اجرا و نصب کنند و کوچک بودن پروژه تاثیری در عملکرد آنها ندارد.

تجهیزات مورد استفاده در نصب سیستم اعلام حریق متعارف

• دتکتورهای نقطه‌ای شامل دتکتور دودی و حرارتی
• شستی اعلام حریق
• دتکتورهای گاز
• آژیر یا آژیرفلاشر
• ریموت اندیکاتور یا LED
• پنل اعلام حریق

که در ادامه به کابل‌کشی و سیم‌بندی این تجهیزات خواهیم پرداخت.

مفهوم زون در نصب سیستم اعلام حریق متعارف

منظور از زون zone در سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟ از منظر پنل اعلام حریق، هر زون یعنی یک مدار ورودی. به عنوان مثال، یک پنل 2 زون، 2 مدار ورودی دارد. دتکتورها و شستی‌های متعارف با یکدیگر سری شده و در نهایت می‌تواند به یک ورودی پنل متصل شود. حداکثر تعداد المان‌ها در یک زون نمی‌تواند بیشتر از 32 باشد. در صورتی که تعداد المان‌ها را سازنده‌ی پنل کمتر اعلام کرده باشد، تعداد اعلام شده توسط سازنده ملاک عمل خواهد بود.

از منظر ساختمان و ناحیه‌ی تحت حفاظت، هر ناحیه از کل ساختمانی که محافظت می‌شود، یک زون به حساب آمده و باید توسط یک مدار مورد پایش قرار گیرد. مثلا یک ساختمان 4 طبقه را می‌توان 4 زون در نظر گرفت و با یک پنل 4 زونه تجهیز کرد. اساس انتخاب تعداد زون پنل در نصب سیستم اعلام حریق متعارف، تعداد ناحیه‌های تحت حفاظت است.

سیم‌بندی پنل اعلام حریق متعارف

ورودی و خروجی‌هایی که بر روی یک پنل مرکزی وجود دارد عبارتند از:

• ورودی منبع تغذیه
• ورودی پنل یا همان زون‌ها
• خروجی پنل یا همان مدار آژیر
• رله‌های آتش
• رله‌ی کمکی
• رله‌ی فالت یا خطا

همه پنل‌ها، حتما ورودی‌های زون، خط‌های خروجی و ورودی منبع تغذیه را روی خود دارند اما ممکن است که همه یا بخشی از خروجی‌های رله را نداشته باشند. بر روی پنل، اتصال منبع تغذیه و اتصال باتری به صورتی که در شکل زیر می‌بینید، انجام می‌گیرد.

کابل‌کشی و سیم‌بندی دتکتورها

نحوه‌ی سیم‌بندی دتکتورهای اعلام حریق را در تصویر زیر می‌توانید مشاهده کنید.

• پایه 1 خروجی مثبت زون
• پایه 2 ورودی مثبت زون
• پایه 3 ، پایه منفی ریموت اندیکاتور (چراغ سر درب)
• پایه 4، ورود و خروج منفی زون
•  

نصب شستی  در سیستم اعلام حریق

همانطور که در تصویر می‌بینید شستی نیز مانند دتکتورها دارای 4 پایه است و مانند دتکتور سیم‌بندی می‌شود. در بعضی از برندها تفاوت کوچکی در سیم‌کشی پایه‌ی منفی زون دتکتورها مشاهده می‌شود، لذا مراجعه به کاتالوگ سازنده‌ی هر برند می‌تواند راه‌گشا باشد.

کابل‌کشی آژیرها و سایر تجهیزات هشداردهنده

هر سازنده بر روی خط آژیر خود حداکثر جریانی را (مثلا 1 آمپر) ارائه می‌کند. این مقدار در کاتالوگ یا دیتاشیت پنل مرکزی سازنده درج می‌شود. آژیرهای اعلام حریق 24 ولت تغذیه می‌شوند (امکان استفاده از آژیرهای سیستم‌های دزدگیر بر روی سیستم اعلام حریق وجود ندارد) و مقدار جریان لازم در زمان هشدار نیز در دیتاشیت آژیرها درج شده است. محدودیت تعداد آژیر در نصب سیستم اعلام حریق بر همین اساس قابل محاسبه است. مثلا فرض کنید جریان پنل روی خط آژیر 1 آمپر بوده و آژیرها در زمان هشدار 0.1 آمپر جریان مصرفی دارند.

بنابراین اگر بر روی خط این پنل، بیشتر از 10 آژیر مثلا 12 آژیر استفاده شود، جریان لازم برای راه‌ اندازی آژیرهای اعلام حریق 12*0.1 =1.2 آمپر و بیشتر از توان پنل است و بنابراین آژیرها به درستی فعال نمی‌شوند و ممکن است پنل آسیب ببیند. نحوه‌ی سیم‌بندی آژیرها نیز همانطور که در تصویر می‌بینید، به صورت سری است. تغذیه‌ی آژیرها از خط آژیر مشخص‌شده روی پنل خارج می‌شود.

نصب فلومتر، گازسنج و پرشرسوئیچ در سیستم اعلام حریق

می‌توان تجهیزات فلومتر برای تشخیص نشتی آب، دتکتورهای گاز جهت کشف نشتی گاز شهری و گاز مونکسیدکربن و همچنین پرشرسوئیچ را به سیستم اعلام حریق متصل کرد تا در صورت نشت آب، انتشار گاز و یا رسیدن به مقدار مشخصی از فشار، سیستم اعلام حریق شروع به هشدار نماید. در زیر نحوه سیم کشی این تجهیزات نمایش داده شده است.

این تجهیزات در درون خود یک خروجی رله‌ای دارند که با فعال‌شدن آن‌ها، کنتاکت باز آنها تبدیل به یک کنتاکت باز بسته می‌شود و بدین ترتیب، با سری‌کردن یک مقاوت فایر (در سازنده‌های مختلف مقدار مقاومت فایر یا حریق متفاوت است) در صورت بسته شدن کنتاکت، حالت حریق برای پنل به وجود می‌آید.

طریقه نصب فن فشار مثبت به پنل اعلام حریق

روی پنل اعلام حریق یک خروجی رله مربوط به زمان وقوع حریق وجود دارد. همچنین یک منبع تغذیه‌ی کمکی 12 یا 24 ولتی با عنوان AUX روی پنل‌ها قابل دسترس است. با استفاده از این دو ترکیب می‌توان یک رله‌ی 220 ولتی را تحریک کرد تا این رله، فن فشار مثبت را راه‌اندازی نماید. از مدار ذکرشده می‌توان جهت راه‌اندازی هر تجهیز 220 ولت -مثلا آژیرهای با تغذیه 220 ولت- استفاده کرد. فقط باید مواظب بود تجهیزات مورد نیاز به تغذیه 220 ولت به صورت مستقیم به پنل متصل نشوند.

نکات نصب تجهیزات و سیستم اعلام حریق

یکی از نکات مهم در نصب تجهیزات اعلان حریق، نصب آنها در مکان مناسب است. برای مثال نصب دتکتورهای دودی در آشپزخانه‌ها، موتورخانه و مکان‌هایی که مملو از دود و بخارات هستند، مناسب نیست چرا که باعث اختلال در عملکرد درست دتکتور و ایجاد آلارم‌های کاذب می‌شود. بعلاوه دتکتورهای دودی نباید در مسیر جریان باد قرار داده شوند. برای مکان‌هایی که احتمال وجود دود و حرارت به صورت همزمان وجود دارد، استفاده از دتکتورهای ترکیبی می‌تواند گزینه‌ی بهتری باشد.